دکتر علی غضنفری

وب سایت رسمی دکتر علی غضنفری محتوای سایت توسط منسوبین به استاد و تحت نظر ایشان به روز رسانی می گردد

کشکول بهاالدین محمد بن حسین (شیخ بهاء) با ترجمه روان و فهرست موضوعی

کشکول بهاالدین محمد بن حسین (شیخ بهاء) با ترجمه روان و فهرست موضوعی كشكول نوشته مرحوم مغفور شيخ بهاء است. اصل كتاب عربي بوده و البته ترجمه فارسي شده است. با توجه به نواقص ترجمه هاي فعلي، تصميم بر اين شد اين كتاب با ترجمه¬ايي روان منتشر شود. اكنون تمام پنج دفتر اين كتاب با دقت بسيار ترجمه گرديده و فهرست موضوعي براي محققان و نيز فهرست شعراء به آن افزوده شده¬است. در مقدمه اين كتاب زندگي¬نامه شيخ بهاء وبايسته¬هاي ترجمه صحيح و نيز ويژگي¬هاي اين ترجمه آمده¬است. اين كتاب با قطع وزيري، در 896 صفحه به سال 1390 توسط انتشارات نيلوفرانه با جلد گالينگوربه چاپ رسيده است.
بخش¬های اصلی کتاب (مقدمه ناشر، مقدمه مترجم، دفتر اول، مقدمه مؤلف، دفتر دوم، دفتر سوم، دفتر چهارم، دفتر پنجم، فهرست موضوعى، فهرست شعرا، فهرست منشورات مترجم.)

بخشی از مقدمه مترجم
كشكول نويسى يا متفرق نويسى، عبارت است از گردآورى مجموعه‏اى رنگارنگ از مطالعات و احيانا تحليل آنها در راستاى هدفى خاص كه نگارنده در پى آن است. بسيارى از انديشمندان در سير مطالعاتى خود به موضوعى زيبا مى‏رسند كه چه‏بسا در قالبى خاص نگنجد. نيز گاهى در تفكرات خود به گوهرهائى نائل مى‏گردند كه چه بسا نتوان آنها را در موضوعى خاص جمع كرد.
جمع آورى اين دانستنى‏ها، در مجموعه‏اى تحت عنوان كشكول كه ظرفى براى اشياء متفرقه است، هم از دست رفتن آن معلومات جلوگيرى مى‏كند و هم اينكه مخاطبان ويژه‏اى كه فرصت مطالعه‏ى موضوعى مباحث را ندارند، جذب خود ساخته و اطلاعات عمومى گسترده‏اى را در اختيار آنها قرار مى‏دهد.
شيخ بهاء در سير مطالعاتى خود و خاطرات و تجربيات ارزشمند از سفرهاى متعدد خويش، نكاتى زيبا و مؤثر در افزايش اطلاعات عمومى و همچنين داراى آثار تربيتى يافته‏بود؛ وى بخشى از اين يافته‏ها را در مجموعه پنج دفتر كشكول جاى داده‏است.
لازم به يادآورى است كه به خاطر برخى نكات مطرح شده در اين كتاب و غير آن، نمى‏توان شيخ را به گرايشى خاص متهم نمود. در اين باره بايستى ضمن مطالعه دقيق تمامى مباحث كشكول، مجموعه كتاب‏هائى كه انتساب آنها به وى قطعى است، مورد توجه قرار گيرد.
ويژگى‏هاى اين ترجمه
لازم است بعد توضيحات بالا به ويژگى‏هاى اين ترجمه پرداخت. ترجمه‏اى كه در پيش روى داريد، از نوع ترجمه آزاد و دقيق است. مترجم تلاش كرده‏است مراد و مقصود مؤلف را در كمترين عبارت بنگارد. قبل از استفاده از اين ترجمه به نكات ذيل توجه شود.
ـ عناوينى كه به مباحث مطرح شده، داده شده‏است از مترجم است. اين عنوان‏ها در فهرست موضوعى پايان كشكول، كار را براى تحقيقات انديشمندان آسان‏تر خواهد ساخت.
ـ برخى از رواياتى كه ايشان از معصومين عليهماالسلام نقل كرده‏است ممكن است نتوان سندى براى آن يافت، چه بسا ايشان آنها را در كتب ديگرى كه به‏دست ما نرسيده‏است، ديده باشد.
ـ بسيارى از مطالبى كه ايشان به عابد و زاهد و حكيم و عارف و... نسبت داده‏اند، با اينكه متن روايتى از معصوم عليه‏السلام مى‏باشد، به همان صورت نقل شده‏است.
ـ در موارد بسيارى، شيخ بهاء گفته‏اى را منتسب به يكى از حكيمان يا بزرگان يا اديبان و شعرا كرده و يا مى‏گويد: علامه گفت...، اين موارد نيز مطابق متن مطلق گذاشته شده‏است؛ چه اينكه يافتن گوينده اصلى ميسر نيست؛ هرچند ممكن است از مجموع كتاب آن اسامى تا حدودى روشن شوند.
ـ برخى حكايات كه جنبه پند نداشته و حتى بيانگر نكته‏اى تاريخى نيست و تنها مزاحى سرد و مطابق زمانه بوده‏است، حتى المقدور سعى شده‏است اين حكايات آورده شوند. به هر حال نهايت سعى شده‏است تا هيچ حكايتى هر چند با كمترين فائده و هرچند تكرارى، از قلم ترجمه نيفتد.
ـ برخى از قواعد نجومى گذشته، در حدود كشفيات گذشته بوده كه اكنون جاى خود را به فرضيه‏ها و قوانين برتر داده‏اند، به جهت بى‏اثر بودن اين مباحث، بخشى از آنها حذف شده‏اند.
ـ از آنجا كه اشعار عربى و گاه طولانى، بخشى از متن اصلى كشكول را به خود اختصاص داده است، مواردى كه حاوى پند واندرز اخلاقى نبوده و صرفا بيانى بليغ محسوب مى‏شوند، ترجمه نشده‏اند. چه اينكه ترجمه اين اشعار به نثر فارسى، معناى مورد نظر شاعر را ابلاغ نمى‏كند و جز عباراتى پراكنده كه ذهن مخاطب را بيشتر مشوش كند، معناى قابلى را القاء نمى‏نمايد.
ـ اشعار عربى ترجمه شده، در متن آمده‏اند تا خوانندگانى كه به اصل اشعار رغبت دارند بى‏نصيب نمانند.
ـ برخى اشعار از شعرائى است كه نام آنها در متن نيامده‏است؛ نيز شيوه نگارش برخى اشعار به گونه‏اى است كه تصور مى‏شود از شيخ است، در حالى كه در ديوان ساير شعرا ديده مى‏شوند. در برخى از اشعار هم كم و زيادهائى در واژگان ديده مى‏شود كه همه را به جهت حفظ امانت به همان صورت كه در متن بوده، آمده‏اند.
ـ بعضى از واژه‏ها در اشعارى كه شيخ از شاعران مختلف نقل كرده‏است، با ديوان اشعار در دست از آنان اختلاف اندكى دارد. در اين موارد آنچه در متن آمده، رعايت شده‏است.
ـ گاه شيخ در كشكول برخى عبارات كتب فارسى را به فارسى آورده‏است. اين عبارت‏هابدون ويراستارى نقل شده‏اند.
ـ هر چند اينجانب بر برخى از نكات مطرح شده از سوى شيخ بهاء نقدهايى دارم، اما هرگز ديدگاه خود را مطرح نكردم و هرگز دوست نداشتم ترجمه نيز به شكلى باشد كه ايده خود هرچند به كنايه و تعريض بيايد. البته در موارد معدودى كه ديدگاه شيخ ممكن است تشويشى در ذهن مخاطب ايجاد نمايد، توضيحى در پاورقى آورده‏ام.
ـ از متن اصلى كشكول، چاپ‏هاى مختلفى در دست است كه گاه بهم ريختگى‏هائى در آنها مشاهده مى‏شود. در اين ترجمه، كشكول چاپ چاپخانه حكمت قم در كتابخانه دانشگاه تهران به شماره 6521PK، 151B محور قرار داده شده‏است.
ـ لازم است از همه كسانى كه تاكنون به ترجمه اين اثر درخشان پرداخته‏اند، به‏ويژه از دانشمند محقق، آقاى حاج شيخ محمد باقر ساعدى خراسانى، تقدير شود. بى‏ترديد آنچه در اين ترجمه‏هااز قلم افتاده‏است نمى‏توان به‏سادگى از سهو مترجمان دانست.
در پايان اين مقدمه، از خداى متعال علو درجات شيخ بهاء و مترجمان و دانش‏پژوهان در اين عرصه را خواستارم.

;

دریافت کتاب